مغالطه

سخنرانی ایرج شهبازی

موضوع: مغالطه
مکان سخنرانی: مؤسسۀ فرهنگی سروش مولانا
زمان سخنرانی: سال ۱۳۹۰
مدت سخنرانی: ۳۹ دقیقه

درست اندیشیدن و درست و دقیق سخن گفتن وظیفۀ هر انسانِ حقیقت‌جوی کمال‌طلبی است. هرکسی که دغدغۀ اخلاقی زیستن را دارد، باید مراقب باشد که هم در مقام تبیین و استدلال و اثبات و هم در مقام دفاع از سفسطه و مغالعه پرهیز کند. برای دستیابی به این هدف خوب است که حد اقل یک کتاب خوب دربارۀ «مغالطه» مطالعه کنیم و به دقت با شیوه‌های مغالطه و سفسطه آشنا شویم و به این ترتیب هم از فریب خوردنِ خود جلوگیری کنیم و هم از فریب دادن دیگران بپرهیزیم. در این سخنرانی بیست مغالطۀ مهم را، با زبانی بسیار ساده، به شما دوستان عزیز معرفی کرده‌ام:

۱) اشتراک لفظ
۲) واژه‌های مبهم
۳) کُنه و وجه
۴) علت جعلی
۵) بزرگ‌نمایی
۶) توریه
۷) نقل قول ناقص
۸) بستنِ راه استدلال
۹) هر بچه مدرسه‌ای می‌داند
۱۰) مسموم کردن چاه
۱۱) تله‌گذاری
۱۲) توسل به جهل
۱۳) فضل‌فروشی
۱۴) کمیت‌گرایی
۱۵) بار ارزشی کلمات
۱۶) توسل به احساسات
۱۷) عوام‌فریبی
۱۸) مرجع کاذب
۱۹) انگیخته و انگیزه
۲۰) پهلوان پنبه

غالب مطالب این سخنرانی را از کتاب ارزشمند «مغالطه»، اثر استاد علی اصغر خندان، برگرفته‌ام. از سرکار خانم یگانۀ ایزدجو که من را با این کتاب آشنا کردند، بسیار سپاسگزارم. امیدوارم که این سخنرانی و این کتاب باعثِ جلب شدنِ توجه دوستان به مسألۀ مهم «مغالطه» شود و به این ترتیب، فضای کلی جامعۀ ما، بیش از پیش، به سوی شفافیت و صراحت و صداقت پیش برود.