حافظ‌شناسی- ایران‌شناسی

هشت سخنرانی درمورد حافظ

دوستان عزیزم
امیدوارم که سراپای وجودتون غرق روشنایی و مهر باشد.

به یاری خدا، از امروز به تدریج هشت سخنرانی درمورد حافظ شیرین‌سخن را به شما تقدیم می‌کنم. عنوان کلی این جلسات حافظ‌شناسی، ایران‌شناسی است و در آنها تلاش کرده‌ام در حد توان، به بررسی سیمای جامعه‌ی ایرانی در آینه‌ی اشعار حافظ و نیز به بررسی شعر حافظ از چشم‌اندازی جامعه‌شناختی بپردازم.

همان‌گونه که می‌دانید دیوان حافظ از چشم‌اندازهای گوناگونی قابل بررسی است و این دیوان شگفت‌انگیز، هر بار که از منظری دیگر نگریسته می‌شود، جلوه‌ای جدید می‌یابد. یکی از بدیع‌ترین چشم‌اندازها به گلستان شعر حافظ، چشم‌انداز جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسیِ ادبیات است. از این منظر دیوان حافظ همچون آینه‌ای به نظر می‌رسد که بسیاری از زوایای پنهان جامعه‌ی ایرانی را به روشنی نشان می‌دهد و خواننده‌ی کنجکاو را به این نتیجه‌ی شگفت می‌رساند که حافظ‌شناسی یعنی ایران‌شناسی.

در این درس‌گفتارها، به بررسی مسائل اجتماعی ایران بر اساس دیوان حافظ می‌پردازم و مسائلی مانند طبقات اجتماعی، وارونگی ارزش‌ها و ضدارزش‌ها، فرهنگ مداحی، ریاکاری، رندی، نقد صوفی، نقد فرهنگ زهد، فال حافظ، مسائل تاریخی عصر حافظ و نظایر آنها را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهم.

هشت جلسه‌ی نخست این دوره به همت مؤسسه‌ی آفرینش نیک‌مان برگزار شده است. از استادان ارجمند، دکتر محسن شعبانی و دکتر پریسا گودرزی و نیز از همکاران گرامی آنها سپاس‌گزارم که این دوره را به خوبی برگزار کردند. هم‌چنین از سرکار خانم فرشته یعقوبی صمیمانه سپاسگزارم که این جلسات را بسیار عالی ویرایش کردند. برای همه‌ی این عزیزان آرزوی سلامتی و سربلندی دارم.

امیدوارم که این کوشش ناقابل مورد توجه دوستداران حافظ و ایران قرار بگیرد و به زودی بتوانم این بحث بسیار مهم را پی بگیرم و نتایج آن را تقدیم دوستان عزیزم کنم.

ایرج شهبازی
مهرماه ۱۴۰۲