یادداشت های کوتاه

مولانا و مکرِ خدا یکی از نکات بسیار جالب در دیوان شمس، آن است که معشوق/ خدا پیوسته با صفتِ «مکر و جادوگری» توصیف می‌شود؛ به عبارتِ دیگر، خدا از نظرِ مولوی موجودی مکّار و فریبنده است. اگرچه در نزدِ صوفیان و عارفانِ پیش از مولانا نیز بارها با چنین...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

پیشنهادی برای مطالعۀ منظومه‌های عرفانی عطار نیشابوری برخی از دوستان مایل هستند که برنامه‌ای برای مطالعۀ چهار منظومۀ عرفانی حکیمِ فرزانۀ نیشابور، عطار داشته باشند. به نظر من این سیر مطالعاتی مناسب است و اگر علاقه‌مندان به این ترتیب پیش بروند، به نتیجۀ مطلوب می‌رسند: 1) مطالعۀ «اسرارنامه». اسرارنامه 3307 بیت...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

معرفیِ چند اثر برگزيده دربارۀ عطّار نیشابوری و آثارِ او ـــ احمدی، بابک (1379). چهار گزارش از تذکره الاولیاء. تهران: نشر مرکز. ـــ پورنامداريان، تقی (1382). ديدار با سيمرغ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ـــ ریتر، هلموت (1377). دریای جان. ترجمۀ عبّاس زریاب خویی مهرآفاقِ بایبوردی. تهران: الهدی. ـــ زرين كوب،...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

گداچشمی و چشم‌سیری به نظر می‌رسد که نشانه‌های آزمندی را بیش از هر عضوی در «چشم» شخصِ آزمند می‌توان دید. شخصِ حریص، به تعبیرِ مولانا «گداچشم» است؛ یعنی چشم‌های او، پیوسته از مطلوبی به مطلوبی دیگر می‌غلطد و هیچگاه آرام و قرار نمی‌یابد. انسانِ حریص گویی با چشمانش همه چیز...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

مولانا و فرهنگ عیّاری مسألۀ «عیّاری» یکی از مهم‌ترین مسائل در فرهنگ ماست. عیّاران و جوانمردان، در طول تاریخ، فرهنگی بسیار غنی و پیچیده را پدید آوردند که شامل مجموعۀ عظیمی از باورها و آداب و رسوم بود. گذشته‌ازاینها عیّاران در تحوّلاتِ سیاسی و اجتماعیِ جامعۀ ایرانی نقش بسیار مهمی...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

مولانا و "عهد ألَست" تعبیر «ألست» از این بیت، از قرآن کریم (سورۀ اعراف، آیۀ 172) گرفته شده است: «وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ؟ قالُوا: بَلى‏ شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ اَلْقِيامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هذا غافِلِينَ»؛ یعنی: «و [یاد...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

همّت واژۀ «همّت» به معنی «جمع کردنِ همۀ نیروهای خود برای به دست آوردنِ یک هدف» است؛ بنابراین شخصِ دارای همّت کسی است که نیروی عظیمی را که در خود ذخیره دارد، صرف کارهای پراکنده نمی‌کند، بلکه یک‌دل و یک‌جهت، سر در پیِ مقصود خود می‌گذارد و به هیچ وجه...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

اولویت‌بندی استفان کاوی بازنویسی از ایرج شهبازی براي اولويت‌بندیِ درستِ مسائل بايد هر كار و حركتی را بر اساس دو معيار «اضطرار و اهمیت» سنجيد. به اين ترتيب ما با چهار نوع كار روبه‌رو می‌شويم: 1) كارهای اضطراریِ مهم: كارهايی مانند مشكلاتِ حاد، بيماری‌ها، طرح‌های مهلت‌دار، بحران‌ها و مانند آنها. تمركز بر روی...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

حدیث «لولاک» از نگاه مولانا خانوادۀ مولانا به جملۀ «لولاک لماخلقت الافلاک» توجه زیادی داشته‌اند. برای نمونه. نگاه کنید به معارف بهاءولد، ج 1، ص 141، فیه ما فیه، ص 46، 105 و 203، مجالس سبعه، ص 63، معارف سلطان ولد، ص 73 و 294 و مناقب العارفین، ص 871...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳

نگاهی به حدیث «لولاک» جملۀ «لولاک لماخَلَقتُ الافلاک» (اگر تو، ای محمد، نبودی، آسمان‌ها را نمی‌آفریدم) که به نام حدیث قدسی، شهرت دارد، پرسش‌های بسیار مهمی را پیش روی شخصِ حقیقت‌جو قرار می‌دهد. نخستین نکته‌ای که آن جمله به ذهن می‌آورد، این است که اگر خدا این جهان را برای...
- مشاهده مطلب
۱ آذر ۱۴۰۳